Yazım Kuralları konu anlatımı ve bol örnekli, soru çözümleri ile birlikte konuyu anlamanız ve konuyla ilgili soruları daha iyi çözebilmeniz için uyarılar aşağıdaki konu anlatımında sizlere sunulmuştur. Yazım kuralları için hazırlanan bu detaylı konu anlatımına çalıştıktan sonra yazım kurallarında daha iyi olacağına inanıyoruz. KPSS Türkçe yazım kuralları konu anlatımı ve bol örnekli soru çözümleri. YGS yazım kuralları konu anlatımı için de uygun bir kaynaktır. Birçok ders seviyesine uygundur.
Yazım kurallarıyla ilgili örnek soru çözümleri, yazım kuralları için püf noktalar ve kurallar aşağıda sıralanmıştır, kpsscini.com başarılar diler.
YAZIM KURALLARI
BÜYÜK HARFLERİN KULLANIMI
1. Cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar.
♦ Bu sınavı mutlaka başarmalıyım.
2. Şiirde yer alan her dizenin ilk harfi büyük yazılır.
Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar
(N. F.Kısakürek)
3. Özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır.
♦ Ekrem
♦ Taner
♦ Ayten
♦ Ümmühan
♦ Yasin
♦ Fatma
4. Resmi yazılarda, saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren sözcükler büyük harfle başlar.
♦ Sayın Başkan
♦ Sayın Bakan
♦ Sayın Vali
5. Hitap sözcükleri de büyük harfle başlar.
♦ Aziz kardeşim
♦ Sevgili kızım
6. İnsan isimleriyle kullanılan saygı ve unvanların ilk harfi büyük yazılır.
♦ Ahmet Bey
♦ Zerrin Hanım
♦ Tamirci Mustafa
! UYARI
Akrabalık adları küçük harfle başlar. Ancak akrabalık anlamı taşıyan sözcük, yakınlık derecesini bildirmek yerine, o kişinin lakabıysa o zaman büyük harfle yazılır.
♦ Ahmet dayı
♦ Dayı Ahmet
7. Bölge, dağ, ova, deniz, göl, akarsu, orman, kıta adları özel ismi belirtiyorsa büyük yazılır.
♦ Karadeniz Bölgesi
♦ Hasan Dağı
♦ Marmara Denizi
♦ Tuz Gölü
♦ Asya Kıtası
8. Hayvanlara verilen isimlerin ilk harfleri büyük yazılır.
♦ Tekir
♦ Minnoş
♦ Boncuk
9. Yapı, yapıt, ören yeri isimlerinin her kelimesinin ilk harfi büyük yazılır.
♦ Yedi Uyurlar
♦ Çamkoru
♦ Saklı Kent
10. Ülke adlarının ilk harfi büyük yazılır.
♦ Türkiye, Yunanistan
♦ Iran, Avusturya
11. Paragraf içinde nokta, soru işareti ve ünlem işaretiyle biten cümleden sonra başlayan sözcüğün baş harfi büyük yazılır.
♦ Acaba ne diyecek, nasıl davranacaktı? Birden bağırdı: Dışarı çık! O kadar!
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
A) Dün, sokakta komşumuz doktor Ali Yüksel Bey’i gördüm.
B) Öğretmen Candan Hanım doktora gidecekmiş.
C) Sınıfımızdaki iki Ali’den büyük olanı iyi bir sporcudur.
D) Ali Bey beni, kardeşi Orhan’la tanıştırdı.
E) Amcamın teğmen olan küçük oğlu Ahmet, sınıfın en çalışkanıymış.
Çözüm
A seçeneğinde “doktor” sözcüğü, unvan olarak kullanıldığı için büyük harfle başlamalıdır. Diğerlerinde yazım yanlışı yoktur. Yanıt A
12. Semt, mahalle, cadde, sokak, bulvar isimleri özel bir isme gelip yer anlamı veriyorsa büyük harfle başlar.
♦ Cumhuriyet Bulvarı
♦ Fakülte Caddesi
♦ Okul Sokak
13. Zarf üzerine yazılan her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.
♦ Sayın Hüseyin Güngör
Konya
14. Belirli bir zamanı bildiren tarihlerde ay ve gün adlarının ilk harfi büyük yazılır.
♦ 27 Temmuz 1989 Perşembe
♦ 29 Mayıs 2000
♦ Okullar eylülde açılacak.
! UYARI
Yön adları, kıta anlamında kullanılırsa büyük harfle başlar.
♦ Batı her dönemde Doğu‟ya üstün gelmiştir.
15. İş yerlerini, çalışma odalarını gösteren levhalarda tek kelimeler büyük harfle başlar. Birden çok kelimeyle yazılanlarda sadece ilk harf büyük yazılır.
♦ Müdür
♦ Başkan
♦ Otobüs durağı
♦ Yaya geçidi
16. İki ve ikiden çok kelime ile oluşan dergi, gazete, kitap adları ve şiir başlıklarında “ve, ile” bağlaçları dışında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.
♦ Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
♦ Yaprak Dökümü
♦ Otuzbeş Yaş
17. Kurum ve kuruluş adlarının tüm kelimelerinin ilk harfleri büyük yazılır.
♦ Milli Eğitim Bakanlığı
♦ Emekli Sandığı
♦ Abidinpaşa Lisesi
♦ Ankara Üniversitesi
18. Gezegen adları coğrafi terim olarak kullanılırsa büyük harfle başlar.
♦ Ay Dünya’nın, Dünya da Güneş’in uydusudur.
Onun dünya kadar borcu var.
19. Yer-yön adları özel isimden önce gelirse büyük, sonra gelirse küçük harfle başlar.
♦ O, Doğu Karadeniz‟e gitti.
O, Karadeniz‟in doğusuna gitti.
Örnek Soru
I. Yaz olimpiyatları genellikle Temmuz’da yapılır.
II. 3 haziranda festival alanında buluşalım.
III. Çağlar Boyu, bu gelenek Anadolu’da yaşamıştır.
IV. Tepeye tırmanan dağcılar, manzaraya hayran kaldı.
V. İlk sivil gazeteyi, Şinasi ve bir arkadaşı çıkardı.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yoktur?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV.
D) III. ve V. E) IV. ve IV
Çözüm
I. cümledeki “Temmuz’da”, II. cümledeki “haziranda”, III. cümledeki “Boyu” sözcüklerinin yazımı yanlıştır. Son iki cümlede ise herhangi bir yazım yanlışı yoktur. Yanıt E
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yazım yanlıĢı yoktur?
A) Dün akşam Ceyda öğretmenle görüştüm.
B) Öğrenciler Küre dağlarına gezi düzenliyor.
C) Atatürk bulvarı yarına kadar kapalı kalacak.
D) Sevda Hanım 1985‟te Ata Lisesi‟ni bitirir.
E) Ahmet Bey, Sema hanımla görüşmeyecek mi?
Çözüm
A seçeneğinde “öğretmen”, B seçeneğinde “dağlarına”, C seçeneğinde “bulvarı”, E seçeneğinde “hanımla” sözcüklerinin ilk harfi büyük yazılmalıdır.
Yanıt D
EKLERE BAĞLI YAZIM YANLIŞLARI
“-DE” EKİ VE “DE” BAĞLACININ YAZIMI
1. “de” bağlacı kendisinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır. Cümleye “diğerleri gibi, bile” anlamlarından birini katar, “de” bağlacını cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulmaz.
♦ Ahmet de vefasız çıktı.
♦ Sokakta da dikkatli olmalıyız.
2. İsmin hâl eki olan “-de” kendisinden önceki sözcükle her zaman birleşik yazılır. Cümleye “bir yerde, zamanda, kişide bulunma, kalma” anlamlarından birini katar. Cümleden çıkarıldığında cümlenin yapısı bozulur.
♦ Burada artık durmayalım.
♦ Evde, işte, sokakta hep seni düşündüm.
! UYARI
-de eki, çekim eki olduğu için özel isimlerle birlikte yazıldığında kesme imiyle ayrılır.
♦ Kitabım dün akşam Berk’te kaldı.
♦ Haftaya Ankara’da müzik festivali başlayacak.
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Nasıl oldu da beni hatırlayamadı, bir türlü anlayamadım.
B) O kadar çok çalıştı ki havanın karardığını fark etmedi.
C) Bugün sinemaya gidelim, yarında size geliriz.
D) Yarınki toplantıya kimlerin katılacağı belli değil henüz.
E) Geçmişte yaşanan tatsızlıkların unutulmasını istiyordu artık.
Çözüm
“Yarında” sözcüğünde “da” bağlaç olduğu için ayrı yazılmalıdır.
Yanıt C
“Kİ” BAĞLACI VE “-Kİ ” EKİNİN YAZIMI
1. Bağlaç olan “ki” kendisinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır. Cümleleri birbirine bağlama görevini üstlenir.
♦ Öyle çok çalışmış ki tüm sorulan cevapladı.
2. İlgi zamiri olan “-ki” kendisinden önce gelen kelimeyle her zaman birleşik yazılır. Ses uyumlarına uymaz.
♦ Sizinki ne zaman geliyor?
3. Sıfat türeten “-ki” kendisinden önce gelen kelimelerle her zaman birleşik yazılır.
♦ Dolaptaki gömlek, salondaki ayna…
4. Bazen “ki” bağlacı kendinden önce gelen öğenin güçlendirilmesi için kullanılır. Bu hâlde “ki” ayrı yazılır.
♦ Siz ki bizim geleceğimizsiniz…
! UYARI
Bağlaç olduğu halde bitişik yazılan ki‟ler vardır.
Bunlar; “mademki, halbuki, oysaki, meğerki, çünkü, sanki, belki”! UYARI
“ki” nin bulunduğu sözcüğe -ler, -lar eki getirildiğinde sözcük anlamsız oluyorsa “ki” ayrı yazılır.
♦ Bir şey biliyor ki konuşuyor, (biliyor kiler = anlamsız)
♦ Sokaktaki kavga büyüdü, (sokaktakiler = anlamlı)
“ Mİ ” SORU EDATININ YAZIMI
1. “Mi” soru edatı kendisinden önce gelen kelimeden ayrı yazılır. Kendisinden sonra gelen eklerle birleşik yazılır.
♦ Giden kardeşin mi?
♦ Siz de gelir misiniz?
2. “Mi” edatı cümleye soru anlamı katsın veya katmasın her zaman ayrı yazılır.
♦ Neşesiz oldu mu çekilmiyor.
“ İLE ” EDATININ YAZIMI
1. “ile” edatı istenirse kelimeden ayrı yazılabilir.
♦ karga ile tilki
♦ anne ile çocuk
♦ öğrenci ile öğretmen
2. Ünsüzle biten kelimelere bitişik yazıldığında “-la” ve “-le” şekline gelir.
♦ insanla
♦ çocukla
♦ kalemle
♦ terlikle
♦ ekmekle
3. Ünlü ile biten kelimelerin sonuna getirildiğinde araya “y” kaynaştırma harfi girer.
♦ araba-y-la
♦ elbise-y-le
♦ kutu-y-la
İDİ, İMİŞ, İSE, İKEN EKLERİNİN YAZIMI
Bu ekler önceki sözcüğe hem bitişik hem de ayrı yazılabilir. Ancak genellikle bitişik yazılmaktadır.
♦ akar iken > akarken
♦ gelmiş ise > gelmişse
♦ gitmiş idi > gitmişti
♦ yapacak imiş > yapacakmış
BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI
1. Birleşik sözcükler farklı şekillerde yazılır. Anlam kayması yoluyla oluşan birleşik sözcükler bitişik yazılır.
♦ denizaltı
♦ ayakkabı
♦ boyunbağı
2. Birleşme sırasında bir ses olayı meydana gelmişse bitişik yazılır.
♦ affetmek
♦ zannetmek
♦ hissetmek
♦ seyretmek
3. Sözcük türü kayması yoluyla oluşanlar bitişik yazılır.
♦ kaptıkaçtı
♦ gecekondu
4. İki veya daha çok kelimeden oluşan yer isimleri bitişik yazılır.
♦ Abidinpaşa
♦ Şereflikoçhisar
♦ Kırıkkale
5. İsim ve sıfat tamlaması şeklinde oluşan ve kalıplaşan özel isimler bitişik yazılır.
♦ Pamukova
♦ Elmadağ
6. Tamlama şeklinde oluşmuş ancak kalıplaşmamış özel isimler ayrı yazılır.
♦ Türkiye Cumhuriyeti
♦ Kardeş Gediği
KISALTMALARIN YAZIMI
1. Büyük harflerle yapılan kısaltmaların arasına nokta konmaz. Kısaltmadan sonra gelen ekler kısaltmanın okunuşuna göre yazılır, kesme işaretiyle ayrılır.
♦ Türkiye AB’ye üye olmaya çalışıyor.
♦ THY’nin İstanbul – Erzincan seferi başladı.
♦ TDK’nin yeni başkanı seçildi.
2. İlk harfi büyük, sonraki harfleri küçük kısaltmalardan sonra nokta konur.
♦ Dr.
♦ Avk.
♦ Prof.
♦ Doç.
! UYARI
Küçük harflerle yapılan kısaltmalara gelen ekler, kısaltmanın açılımındaki okunuşuna göre yapılır.
♦ Doktorun evi buradan çok uzaktı.
Dr’un evi buradan çok uzaktı.
SAYILARIN YAZIMI
1. Sayılar rakamla yazıldığı gibi yazıyla da yazılabilir. Yazıyla yazıldığında sayı adları ayrı ayrı yazılır.
♦ İki yüz elli bin beş yüz yirmi
♦ Üç yüz on dört
2. Ancak finanssal işlemlerde sayıların arasına sayı yazılmaması için birleşik yazılabilir.
♦ Beşmilyonyüzyirmiüçbindörtyüz TL
3. Sayılara getirilen ekler kesme imiyle (işaret) ayrılır.
♦ Yarın Kızılay’da saat 15’te buluşalım.
♦ 4’ten 2’yi çıkarırsak, 2 kalır.
TARİHLERİN YAZIMI
Gün, ay ve yıl bildiren tarihler farklı şekillerde yazılabilir.
♦ 27.07.1989
♦ 30 Ekim 1996
! UYARI
Gün ve ay adlarının yanında rakam varsa büyük harfle başlatılır.
♦ Berk, her pazar işe gider.
♦ Gelecek yıl haziran ayında tatile gideriz.
♦ 22 Mayıs Pazar günü KPSS var.
İKİLEMELERİN YAZIMI
İkilemeleri oluşturan kelimeler ayrı ayrı yazılır. Aralarına herhangi bir noktalama işareti konmaz.
♦ Aşağı yukarı iki yıl oldu.
♦ Ağır ağır geliyor.
♦ Çocuk yine saçma sapan konuşuyor.
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcüğün yazımı yanlıştır?
A) Son dönem şairleri bu antolojiye alınmamış.
B) Voleybolcular otobüslerine bindiler.
C) Kardeşi bu filmin yönetmenliğini üstlenmiş.
D) Antırenör bugünkü çalışmayı erken bitirdi.
E) Bu zürafa hayvanat bahçesine yeni gelmiş.
Çözüm
“antırenör” sözcüğünün yazımı yanlıştır, doğru yazımı “antrenöre olmalıdır.
Yanıt D
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) AŞTİ’den kalkacak olan otobüsler zamanında hareket ediyor.
B) Geçen yıl TDK’nun yeni sözlüğünü almıştım.
C) Bu yıl İTÜ’yü kazanan öğrenciler çok şanslıydı.
D) MEB’in liselerde yapacağı sınavın tarihi belli oldu.
E) TBMM’nin yıl sonu toplantıları bir ay sürecek.
Çözüm
B seçeneğindeki “TDK‟nun” kısaltmasında kısaltma “ke” ile bittiği için TDK‟nin” olmalıdır.
Yanıt B
Örnek Soru
Aşağıdaki tümcelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Elimden düşen kristal vazo param parça oldu.
B) Kaynayan çaydanlık neşeli sesler çıkarıyordu.
C) Penguenlerle ilgili harika bir belgesel izledim.
D) Gençlerin dilindeki tuhaf sözcükleri anlayamıyorum.
E) Eskişehir de son derece temiz ve güzel bir şehir.
Çözüm
A‟da geçen “paramparça” sözcüğü daima bitişik yazılır. Bu sözcük bir ikileme değil, pekiştirme sıfatıdır. Pekiştirme sıfatları asla ayrı yazılmaz.
Yanıt A
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eklerin yazımıyla ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır?
A) Geçen yıl 7’nci Cadde’de oturuyordum.
B) Yazar,1975’te Galatasaray Lisesi’ni bitirir.
C) Pazartesi günü sizde bizimle gelin.
D) Eylülün 12’sinde yeni işine başlayacak.
E) İMKB’den alınan bilgileri değerlendiriyoruz.
Çözüm
C seçeneğinde “sizde” sözcüğünde “de” bağlaç olduğundan ayrı yazılmalıdır.
Yanıt C
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bütün sözcükler doğru yazılmıştır?
A) Yalnız kalmaktan pek hazzeden biri değilim.
B) Hazırladığı sılaytlarla güzel bir sunum yaptı.
C) Çeliğin bu şarkısı uzun yıllar dillerden düşmedi.
D) Çayda ki etkin madde “tein” adını taşır.
E) Doktorlar obeziteyle mücadele etmeye çalışıyor.
Çözüm
A‟da geçen “hazzeden”, B‟de “sılaytlarla”, C‟de “Çe‟lik‟in”, D‟de “Çaydaki” sözcükleri yanlış yazılmıştır. E‟de herhangi bir yazım yanlışı söz konusu değildir.
Yanıt E