Paragrafta anlam, paragrafta anlatım konusunun özgün konu anlatımı ve bol soru çözümlerine, örnek paragraflara yer verilmiştir. Paragrafta anlam konusunda KPSS Cini olarak bu konuda başarılar dileriz. Paragrafta anlama giren tüm konuların anlatımı ve soru çözümleri verilmiştir. Paragrafta anlam örnek soru teknikleri ve çözümleri de yer almaktadır. Düşünceyi geliştirme yolları, anlatım biçimleriyle ilgili konu anlatımı ve örnek soru çözümleri de yer almaktadır.
PARAGRAFTA ANLAM :
– “ Paragraf “ yazı bölümü anlamına gelen Latince bir sözcüktür. Belli bir düşünceyi
dile getiren cümleler topluluğudur.
– Bir paragraf “ giriş , gelişme , sonuç “ bölümlerinden oluşur.
– Paragrafı oluşturan cümleler arasında düşünce akışı ve dil bakımından bütünlük ve
uyum vardır.
PARAGRAFTA ANLATIM ÖZELLİKLERİ :
1 . Duruluk : Parçada “ gereksiz “ sözcük kullanılmamasıdır.
2. Yalınlık : Parçanın “ sanatlı “ söyleyişlerden, “ süslü ifadelerden uzak olması “
yalınlık ilkesiyle ilgilidir.
3.Açıklık : Bir konunun , herkesin anlayabileceği , “ aynı anlamı “ çıkarabileceği
biçimde aktarılmasıdır.
4.Akıcılık : Söyleyişin pürüzsüz olması , bir yazının kolayca ve “ zevkle “
okunmasıdır.
5.Özlülük : Az sözle çok şey dile getirmektir. ( Atasözü , deyimler gibi )
6.Özgünlük : Alışılagelmiş ifadelerden uzaklaşarak “ kendine has “ bir anlatım
oluşturmaktır.
7.Doğruluk : Anlatımın dil bilgisi ve söz dizimi kurallarına uygun olarak yapılmasıdır.
8. Tutarlılık : Paragraftaki düşüncelerin kendi içinde “ çelişkiye düşmemesidir. “
9. İçtenlik : Düşüncelerin samimi bir şekilde aktarılmasıdır.
PARAGRAFIN YAPISI :
1. Paragrafta Konu :
– Üzerinde söz söylenen düşünce , durum , olay ya da durumdur.
Paragrafta konuya yönelik şu tarzda sorular karşımıza çıkmaktadır :
– Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edilmektedir ?
– Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden yakınılmaktadır ?
– Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine cevap olarak söylenmiş olabilir ?
SORU :
Yazmak bir tutku , bir yaşam biçimi , daha da öte bir ödev ve sorumluluk olmuşsa
onun engel tanıması düşünülemez. Elbette hayati engeller yazıyla uğraşanları da
etkiler ; ancak o engelleri aşmanın bir yolu da yazmaktır, öyle değil mi ?
Bu sözler , aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir ?
a) Yazmak herkes için bir tutku mudur ?
b) Hayati meselelerimizle yazmanın birleştiği noktalar nelerdir?
c) İnsanın karşısına çıkan önemli sorunlar onun yazmasını engelleyebilir mi?
d) Yazmak , insanlara ne gibi ödev ve sorumluluklar yükler ?
e) Ekonomik ve kişisel sorunlar yazmaya engel midir ?
CEVAP : C
2. Paragrafta Başlık :
– Başlık , bir yazının özetidir. Dolayısıyla paragrafın başlığı bulunurken öncelikle
paragrafın konusu tespit edilmelidir.
Paragrafta başlığa yönelik soru tarzı :
– Bu parçaya en uykun başlık aşağıdakilerden hangisidir?
SORU :
Sözü boş yere uzatmak , abartmak , dallandırıp budaklandırmak , gereksiz
kelimelerle doldurmak yoktur onda. Ne diyecekse , en açık , en kısa , en doğru
biçimde söyler. Ama bu sözler bir araya geldi mi bir derinlik , bir anlam yoğunluğu ,
üzerinde uzun uzun durmak , incelemek , düşünmek gerekliliği yaratır.
Bu paragrafı geliştiren ve sürdüren bir yazı için aşağıdakilerden hangisi en uygun
başlık olur ?
a) Özlü anlatım
b) Kısa yazmanın yararları
c) Anlatım bütünlüğü
d) Yalınlığa giden yol
e) Düşüncede açıklık
CEVAP : A
3. Paragrafın Ana Düşüncesi :
– Paragrafta asıl anlatılmak istenen düşüncedir.
– Parçadan çıkarılabilecek “ en kapsamlı yargı” dır.
Paragrafta ana düşünce soru tarzı :
– Bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?
– Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?
– Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
SORU : İnsanlar , genellikle kendileri gibi düşünenleri daha çok sever ve sayarlar.
Bu , kanımca insanın kendini bir yerlere bağlama dürtüsünün sonucu olsa gerek. Ama
ben , kendi adıma , benim gibi düşünmeyen insanlara çok şey borçluyum. Kimi zaman
benim gibi düşünmeyenler bana acımasızca saldırsalar bile onlar benim sağlıklı ve
sistemli düşünceler üretme çabamın tetikleyicisidir. Çünkü ben , söylenen bir
düşünceye karşılık söylenecek bir başka düşüncenin mutlaka olması gerektiğine ve
insanın düşünce sistemini ancak bu şekilde geliştirebileceğine inanıyorum.
Bu parçada özellikle belirtilmek istenen aşağıdakilerden hangisidir?
a) Çoğu insanın kendileri gibi düşünenleri sevdiği ve onlara saygı gösterdiği
b) İnsanların zihinsel becerilerinin gelişiminde karşıt düşüncelerin önemli olduğu
c) İnsanların başkalarına bağlanma arzusunun insan hayatında etkili olduğu
d) Sağlıklı düşüncenin temelini düşünce üretme çabasının oluşturduğu
e) Farklı düşüncelere saygı göstermenin insanlık adına büyük önem taşıdığı
CEVAP : B
4.Paragrafta Yardımcı Düşünceler :
– Paragrafta ana düşünce ortaya konurken bu düşünceyi açıklayan, onu destekleyen
başka düşüncelerden de söz edilir.
Paragrafta yardım düşünce soru tarzları :
– Aşağıdakilerden hangisi bu parçadan çıkarılabilecek bir sonuç değildir ?
– Bu parçada aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir ?
SORU :
Bence iyi şair , dilinin imkanlarını iyi bilen ve çağının şiir dilini kendi diline
aktarabilen insandır. Bunda yenilik ver yerlilik , her şeyin önünde gelir. Bunun için
de orijinal bir şiir dünyası kurmuş olmalıdır. Devrinin diline yabancı kalmasa da
çevresini aşabilecek kadar kendisine ve okuyucusuna güvenebilmelidir. Dili de ustaca
kullanabilmeli , hiçbir yardımcı unsura başvurmadan şiirini oluşturabilmelidir. Sesiyle
ve imajıyla “ Bu odur “ diyebildiğimiz şair , gerçekten iyi şairdir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir ?
a) Kendine özgü bir şiir dünyası kurabilenlerin iyi şair olduğuna
b) İyi şairlerin şiirlerinin o şairlerin tarzlarından anlaşılabileceğine
c) İyi şairlerin , şiirlerini , yardımcı unsurlar olmadan oluşturabildiklerine
d) İyi şairlerin , kullandıkları dilin olanaklarını iyi bildiğine
e) İyi şairlerin şiirlerini oluştururken konu ayrımı yapmadığına
CEVAP : E
5 . Paragrafta Boşluk Tamamlama :
– “ Giriş , gelişme ve sonuç “ bölümlerinden oluşan paragrafta, bu bölümlerden biri
boş bırakılabilir.
– Paragrafta birbirini izleyen cümleler arasında anlam ilişkisi kurmak için
bağlaçlardan , eklerden ve tekrarlanan sözcüklerden yararlanılır.
Paragraf tamamlama soru tarzı :
– Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi
getirilmelidir?
SORU :
……… Ama bunu yaparken , başka insanlar adına da konuşmuş , onların ve hayatın
değişik hallerine de şöyle bir dokunup geçmiş olur. Belirli bir sisteme bağlı
olmayışları aslında bu tür yazıların bir zenginliğidir. Belki de bu özellikleri sebebiyle
onlar insanı ve hayatı bir bütün olarak kuşatırlar ve insanın bilinen ve bilinmeyen
bütün hallerini yansıtırlar. Belki de bu yüzden insanı düşünmeye sevk eder, onun
ufkunu açar ve onu , yeni hayal dünyalarına kanatlandırır.
Düşüncenin akışına göre bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi
getirilebilir?
a) İyi bir okuyucu çoğu kez başkasının yazdıklarında yazarın düşünmediği güzellikler
bulur.
b) Bazı yazarlar , sevmedikleri kişiler hakkında ileri geri sözler söylüyorlar.
c) Deneme yazarı hür ve serbest bir ortamda kendi duygu ve düşüncelerini yansıtır.
d) Deneme türünün özünde bulunan sanatsallık ve esneklik onu diğer türlerden ayırır.
e) Deneme yazarı nesnel gerçekleri dikkate alarak düşünür.
CEVAP : C
6. Düşüncenin Akışını Bozan Cümleler :
– Paragrafta söz konusu düşünceden “ farklı bir düşünceye “ değinen cümleler ,
düşüncenin akışını bozar.
Bu bölümle ilgili soru tarzı :
Bu parçada numaralandırılmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır ?
SORU :
(1) Somutlama , Türkçe’nin doğasında , söz varlığının yapısında vardır; bu da onun
doğaya dönük bir dil olmasından kaynaklanır. (2) Dilimizde en soyut kavramlar bile
somut kavramlara aktarılarak onların yardımıyla anlatılabilir. (3) Şairlerimiz
fazlasıyla kullanıyor somutlamayı. (4) Aslında somutlama , çeşitli söz sanatları
aracılığı ile soyut kavramların algılanıp kavranmasını kolaylaştırma yoludur. (5) Başta
deyimler olmak üzere dilimizin söz hazinelerinde bu yolu örnekleyen birçok kullanım
söz konusudur.(6) Kısacası halk dilinin bütün öz değerleri, dilimizin bu yönünü
örnekleyecek özellikler içermektedir.
Bu parçada numaralandırılmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
a) 2 b) 3 c) 4 d) 5 e) 6
CEVAP : B
7. Paragrafı Bölümlere Ayırma :
– Paragrafta hakim olan bir düşünce vardır. Öyleyse parça içinde her düşünce , ayrı
bir paragrafta yer almalıdır.
Bu bölümle ilgili soru tarzı :
– Bu parça , iki paragrafa bölünmek istense 2. paragraf kaçıncı cümleyle başlar ?
SORU :
(1) Levent Kırca’yı çoğumuz televizyondan tanıyoruz. (2) O , parodilerinde daima
milletimizin sorunları ele aldı. (3) Tepki göstermeyen bir millet olarak hep onun
iğnelemelerine sığındık. (4) Bazen , işler bu kadar kötü mü bu ülkede diye kızdık ;
ama bir gün geldi , baktık ki daha da kötüymüş durumumuz. (5) Levent Kırca
tiyatrodan hiçbir zaman vazgeçmedi. (6) Televizyon onun için tiyatroya yatırımdı.
(7) İki yüz elli kişilik “Sefiller”i sahneye koyduğunda şaşırtmıştı çoğu kişiyi.
Bu parça iki paragrafa bölünmek istense ikinci paragraf numaralı cümlelerin
hangisiyle başlar ?
a) 2 b) 3 c) 4 d) 5 e) 6
CEVAP : D
8. Paragrafta Yer Değiştirme :
– Paragrafta , anlam akışındaki bozukluğu gidermek için cümlelerin yer değiştirmesi
gerekebilir.
Bu bölümün soru tarzı :
– Parçada anlam akışındaki bozukluğu gidermek için hangi cümleler yer
değiştirmelidir?
SORU :
(1) İyi bir dinleyici, ağzınızdan sözleri mıknatıs gibi çeker. (2) Kötü dinleyici ise tam
tersine insanda konuşma hevesi bırakmaz (3) Düşüncelerinize canlılık gelir. (4)
Çağrışımdan çağrışıma kaya kaya akar gidersiniz. ( 5) Onun karşısında diliniz
büsbütün açılır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangi ikisi yer değiştirirse parça anlamlı bir
bütünlüğe kavuşur ?
a) 1. ve 4. b) 1. ve 5 . c) 2. ve 3. d) 2. ve 5 e) 3. ve 4
CEVAP : D
9. Paragrafın Giriş Cümlesi :
– Bir paragraf , “ ama , fakat , oysaki “ gibi bağlarla ve açıklayıcı sözlerle
başlamaz.
Bu bölümün soru tarzı :
– Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir ?
– Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olamaz ?
SORU :
Bir paragrafın aşağıdaki cümlelerden hangisiyle başlatılması uygun olmaz ?
a) Sanatçı , sosyal çevrenin yetiştirdiği , çevresinin ihtiyaçlarından doğmuş bir
insandır.
b) Bazıları istemiyor diye birtakım konulara el atamayacak kadar cesaretsiz kişi
sanatçı olamaz.
c) Gerçek sanat adamı bunların dışında inandığı doğruların anlatmakla da görevlidir.
d) Sanatçı , inanmadığı konular üzerinde kalemini oynattığı sürece bağımsız değildir.
CEVAP : C
10. Paragraf Oluşturma :
– Verilen cümleler , “ anlam bütünlüğü “ çerçevesinde sıralanır ve bu cümlelerden bir
paragraf oluşturulur.
Bu bölümün soru tarzı :
Yukarıdaki cümlelerden bir paragraf oluşturmak için cümleler ne şekilde
sıralanmalıdır ?
SORU :
1. Kafiye tarih boyunca şiir sanatının en sağlam dayanaklarından , araçlarından biri
olmuştur.
2. Bu kişiler kafiyeyi bir araç gibi değil , bir amaç gibi ele alıyorlar.
3. Bir sanatın geçmişteki kazançlarını , dayanaklarını koruması ise şüphesiz o
sanatın iyiliğindendir.
4. Ancak günümüzde kafiye bazı hünercilerin eline geçmiştir.
5. Son heceleri aynı seslerden oluşan iki sözcüğü mısra sonlarında alt alta getirdiler
mi şiir yazdıklarını sanıyorlar.
Yukarıdaki cümlelerden bir paragraf oluşturmak için cümleler ne şekilde
sıralanmalıdır ?
a) 3 – 1 – 4 – 2 – 5
b) 1 – 3 – 4 – 2 – 5
c) 5 – 2 – 1 – 3 – 4
d) 1 – 3 – 5 – 4 – 2
e) 5 – 4 – 2 – 1 – 3
CEVAP : B
PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ :
1 . Açıklama :
– Okura “ bilgi vermek “ amacıyla kullanılan bir anlatım tekniğidir.
– “ Açık , anlaşılır dil “ kullanılır.
– “ Çoğu zaman cümleler kurallıdır. “
– “ Sanatlı , süslü ifadelere “ yer verilmez !
2. Öyküleme :
– “ Olay kaynaklı bir anlatım tekniğidir.
– Bir kişinin ya da kişilerin , belli bir zaman diliminde yaşadıkları anlatılır.
– Çoğunlukla “ geçmiş zaman “ kullanılır.
– “ Hareketlilik “ esastır.
– Eylemler , sırayla verilir.
NOT : Bazı öykülemelerde ise ; belli bir zaman diliminde yaşanan olaylar değil ;
alışkanlıklara bağlı olarak “ her zaman görülebilen durumlar “ da aktarılabilir.
3. Betimleme :
– Gözlemler sonucunda elde edilenlerin , okurun gözünde canlandırılacak şekilde
anlatıldığı anlatım tekniğidir.
– “ Duyu organları “ gözlem ve izlenimler ön plandadır.
– “ Sıfat ve zarf “ lar sıkça kullanılır. Bu şekilde söz konusu varlık “ ayrıntılarıyla “
aktarılmış olur.
– “ Sözcüklerle resim yapma sanatı “ olarak da bilinir. “ “Tasvir edici anlatımdır.”
4. Tartışma :
– Okurun kanılarını “ irdelemek “ ; onların kanılarını değiştirmek amacıyla kullanılan
bir anlatım tekniğidir.
– Tartışma anlatım tekniğinde yazar , “ okurla sohbet “ ediyormuş gibidir.
Karşısında “ farklı düşünen “ biri varmış gibi davranır ve okuru , “ kendi iddiasının
doğruluğuna inandırmaya çalışır. “ Karşı çıktığı düşünceyi , “ çürütmeye “ çalışır.
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI :
1 . Karşılaştırma : İki kavram , varlık arasındaki benzerlikleri ya da farklılıkları
ortaya koymak için başvurulan anlatım yoludur.
Amaç ; varlık ya da kavramın “ belirgin özelliklerinin daha iyi anlaşılmasını “
sağlamaktır.
2 . Tanımlama : Sözü edilen kavram ya da varlığın “ ne olduğunun açıklanmasıdır.”
“ Bu nedir ?” sorusuna cevap alabildiğimiz bir anlatım yoludur.
3. Örneklendirme : Sözü edilen düşüncenin zihinde “somut” hale getirilmesi için
başvurulan düşünceyi geliştirme yoludur.
4. Tanık gösterme : Yazar , okuru kendi düşüncelerinin “ doğruluğuna inandırmak için
“ sözünü ettiği konuda , söz sahibi olan birisinin sözünü , yazısına alabilir.
5. Benzetme : Parçada ifadenin gücünü arttırmak için bir varlığın , başka bir varlığa
benzetilerek aktarılmasıdır.
6. Sayısal verilerden yararlanma : Öne sürülen düşünceyi , “ inandırıcı kılmak için “
“sayısal verilere “ başvurma yöntemidir.
7. Düşsel ögelerden yararlanma : “ Paragrafta mecazlı söyleyişlere ,
kişileştirmelere , benzetmelere “ yer vermektir.
SORU 1 :
Satıcı , iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına geçti. Bu dört yanı duvarlı ,
tek kat , basık ve toprak evde öyle canı sıkılıyordu ki … Şaşarak , eğlenerek
seyrediyordu : Mukavvaya benzettiği kalın deriyi iki tarafı keskin , incecik ve sapsız
bıçağıyla kesişine , ağzına bir avuç çivi dolduruşuna , sonra bunları birer birer
İstanbul’ da gördüğü maymun gibi avurdundan çıkarıp ayakkabıların altına çabuk
çabuk mıhlayışına , deri parçalarını pis bir suda ıslatışına … hepsine bakıyordu.
Susuyordu ve bakıyordu.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
a) Alıntı yapma – tanımlama
b) Örnekleme – karşılaştırma
c) Öyküleme – betimleme
d) Açıklama – karşılaştırma
e) Benzetme – alıntı yapma
CEVAP : C
SORU 2 :
Yaşamı olduğu gibi kabul etmek , en büyük erdemdir aslında. Kipling’ in dediği gibi :
“ Çınar olamıyorsan çalılıktaki en heybetli funda olmalısın. “ İşte koskoca yaşamın
bütün özetidir bu.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır ?
a) Betimleme
b) Karşılaştırma
c) Tanık gösterme
d) Örnekleme
e) Öyküleme
CEVAP : C