Cümlenin Öğeleri Konusunun özgün anlatımını ve cümlenin öğeleriyle ilgili püf noktaları, önemli noktaları belirttik. Cümlenin öğeleri konusunu oldukça kısa ve anlaşılır bir şekilde vermeye çalıştık. Cümlenin Öğeleri konu anlatımı ve örnek cümlenin öğeleri soruları KPSS Cini başarılar diler.
Cümlenin Ögeleri :
1. Yüklem : Cümlede bir “ yargıyı ortaya koyan ” temel unsurdur.
– Evimiz , bir derenin kenarındaki küçük yemyeşil bir bahçenin ortasındaydı.
2. Özne : Cümlede yüklemin bildirdiği işi , hareketi yapan ögedir.
Özneyi bulmak için yükleme “ Kim ? Ne ? ” soruları sorulur.
– Türk şiir geleneğinin önemli bir halkası daha koptu.
Soru : Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru özneyi buldurmaya yöneliktir ?
a) Beni mi aradılar ?
b) Aşağı mı ineceğiz ?
c) Dün mü geldiniz ?
d) Yağmur mı yağıyor ?
e) Çok mu yoruldun ?
CEVAP : D
Not : Her cümlede “ özne ” bulunmaz. Yani eylemi yapan bazen belli değildir.
– Kasabaya bu yoldan gidilmez.
( Özne ? )
3. Nesne: Cümlede yüklemin bildirdiği işten etkilenen ögedir.Yükleme sorulan “kimi?
neyi? ne? ” sorularına cevap verir. “Ne? ” sorusunu özneyi bulmak için de sorarız.
Uyarı : Nesne ile özneyi karıştırmamak için “ ne ? ” sorusu önce özneyi , daha
sonra nesneyi bulmak için sorulmalıdır.
Nesneler ikiye ayrılır :
a) Belirtili Nesne : “ Neyi ? , Kimi? ” sorularına cevap veren ve ismin “ – i ” hal ekini alan ögedir.
– Atilla İlhan’ın şiirlerini severek okur.
b) Belirtisiz Nesne : Nesne görevinde bulunan söz , “ -i ” hal ekini almamışsa “
belirtisiz nesne ” dir.
– Arkadaşına hediye aldı.
4. Dolaylı Tümleç : “ – e , – de , – den ” eklerini alan , “ Kime ? Neye ? Nerede ?
Nereden? sorularına cevap veren ögedir.
– Elindeki kitap ve defterleri bana verdi.
– Hepimiz , resmin güzelliğine hayran olduk.
5. Zarf ( Belirteç ) Tümleci : Yüklemin “ zamanını , durumunu ( niteliğini ) , yönünü ” bildiren ögedir.
– Ne zaman ? Nasıl ? Niçin? Ne ? Nereye ? soruları “ Zarf tümleci ” ni buldurmaya
yöneliktir.
– Dosta düşmana muhtaç olmadan yaşamalıyız.
Uyarı : “ Yükleme sorulan Nereye ? ” sorusu hem Zarf Tümlecini hem Dolaylı
Tümleci buldurmaya yöneliktir. Sözcük , hal ekini aldığında Dolaylı Tümleç ek
almadığında ( yalın halde bulunduğunda ) Zarf Tümleci görevini üstlenmiş olur.
– Aşağıya indi. ( Dolaylı Tümleç )
– Aşağı indi. ( Zarf Tümleci )
SORU : Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Zarf Tümleci yoktur ?
a) Biz , bu geziye katılacağız.
b) Geceyi uyuyarak geçireceğiz.
c) Bizimle gelirseniz pek sevineceğiz.
d) Erkenden yola çıktık.
e) Her şeyi ayrıntılarıyla düşüneceğiz.
Cevap : A