Cümle çeşitleri konu anlatımı ve cümle çeşitleriyle ilgili soru çözümleri ve cümle çeşitleriyle ilgili önemli uyarı ve notlar aşağıda anlatılmıştır. Cümle çeşitleri konu anlatımı özgündür. KPSS Cini cümle çeşitleriyle ilgili sorularda başarılar diler.
Cümle Çeşitleri:
a) Yüklemine Göre Cümleler :
1. Fiil Cümlesi : Yüklem durumunda bulunan söz , çekimlenmiş bir fiilse cümle , “ fiil
cümlesi ” dir.
– En kötü günlerinde arkadaşına yardım etti.
– Soğuk günler , artık geride kaldı.
2. İsim Cümlesi : Yüklem durumundaki söz isimden oluşuyorsa cümle , “ isim
cümlesidir ”.
– Hava bugün çok soğuktu.
– Kitap , insanın en iyi dostudur.
b) Öge Dizilişine Göre Cümleler :
1. Kurallı ( Düz) Cümle : Yüklemi “ sonra bulunan ” cümlelerdir.
– Ülkemiz , ormanlar bakımından gittikçe fakirleşiyor.
– Buralarda eskiden çok güzel evler vardı.
2. Devrik Cümle : Yüklemi “ sonra bulunmayan ” cümlelerdir.
– Bu kitabı iki yıl önce okumuştum ben.
– Onun ne kadar çalışkan olduğunu bilmez miyim hiç ?
3. Eksiltili Cümle : “ Yüklemi bulunmayan ” cümlelerdir.
– Karşımızda geniş ve yemyeşil bir ova …
C. Yapılarına Göre Cümleler :
1. Basit Cümle : “ Tek yargı ” bildiren cümlelerdir.
Bu cümlelerde yan cümle yani temel yargının anlamını destekleyen yargı bulunmaz.
– Sokağın başındaki iki katlı büyük evi onlar aldı.
2. Birleşik Cümle : Tek bir yüklemi olan ve içinde yan cümle bulunan yargılardır. (
Yan cümle fiilimsilerle , – sa , – se koşul şart kipiyle , ki bağlacıyla kurulabilir. )
– Planlı çalışarak sınavı kazandı.
Y.c Y.
( Fiilimsi )
Soru : “ Dışarıda güzel bir bahar havası vardı. ” cümlesinin niteliği aşağıdakilerden
hangisidir ?
a) Basit – devrik – olumlu – isim
b) Basit – kurallı – olumlu – isim
c) Bileşik – kurallı – olumlu – isim
d) Basit – kurallı – olumsuz – isim
e) Basit – devrik – olumsuz – eylem
CEVAP : B
3. Sıralı Cümle :
– En az iki yüklemi bulunan cümlelerdir.
Ayağa kalktı , kapıya doğru ilerledi , dışarı çıktı.
a ) Sıralı – Bağımlı Cümle :
– Sıralı cümlelerde , yüklemlerin “ ortak ögesi ” bulunabilir.
– Öğrenciler kitaplarını aldılar, çantalarına koydular.
( Özne ve nesnesi ortak olduğu için sıralı – bağlı cümle )
b) Sıralı – Bağımsız Cümle :
– Sıralı cümleyi oluşturan yüklemlerin , hiçbir ögesi ortak olmayabilir.
– Kapıyı hızlı hızlı çaldı içeriden hiçbir ses gelmiyordu.
( Yüklemlerin ortak ögesi olmadığından sıralı – bağımsız cümle )